Prawo

Sąd polubowny – arbitraż sposobem na szybkie rozwiązanie sporu?

• Zakładki: 42


Sądy polubowne w Polsce dają szansę osobom prawnym i fizycznym na szybsze, tańsze i wygodniejsze rozstrzygnięcie sporu. Wyroki sądu polubownego mają taką samą wartość prawną, jak wyroki sądów powszechnych, jednak ta forma rozwiązywania sporów nie zyskała w Polsce dużej popularności. Czym jest sąd polubowny i jakie są najważniejsze zasady działania arbitrażu? Dlaczego warto skorzystać z takiego sposobu rozstrzygania sporów?

Czym jest sąd polubowny i w jakich sprawach rozstrzyga spory?

Sąd polubowny nie jest sądem państwowym, jednak wyroki sądów arbitrażowych w Polsce mają taką samą moc prawną, jak wyroki sądów powszechnych. Aby jednak tak się stało, sąd powszechny na niejawnym posiedzeniu musi uznać wyrok lub stwierdzić wykonalność wyroku sądu polubownego – jest to ostatni etap postępowania arbitrażowego.

Sądy polubowne najczęściej rozstrzygają spory między przedsiębiorcami, ale mogą to być także spory między przedsiębiorcą i pracownikiem czy dwiema osobami fizycznymi. Częstymi sprawami w sądach polubownych są te, które rozstrzygają spory między przedsiębiorcą a UOKiK, KNF, Rzecznikiem Finansowym czy ZBP – większość z nich to sprawy z zakresu prawa bankowego. Arbitraż możliwy jest w sprawach majątkowych (z pominięciem alimentów) oraz niemajątkowych, o ile w sprawach tych możliwe jest zawarcie ugody. Wyrokiem sądu polubownego nie musi być ugoda, jednak co do zasady strony, które wnoszą sprawę do sądu polubownego, najczęściej dążą kompromisowego rozstrzygnięcia sporu.

Sąd polubowny – kto rozstrzyga spory w sądzie arbitrażowym?

W Polsce działają stałe sądy polubowne (np. Sąd Arbitrażowy przy Konfederacji Lewiatan), ale istnieje także możliwość powołania takiego sądu do konkretnej sprawy. W sądzie arbitrażowym mogą orzekać prawnicy i naukowcy, nie mogą to być jednak sędziowie zatrudnieni w sądach państwowych. Arbitrem może być także specjalista w danej dziedzinie. Najczęściej w sądzie polubownym rozstrzyga trzech arbitrów – po jednym powołanym na wniosek każdej ze stron, którzy wybierają trzeciego superarbitra.

Jak rozwiązać spór w sądzie polubownym?

Aby spór rozwiązać w sądzie polubownym, obie strony muszą podpisać umowę procesową – zapis na sąd polubowny. W umowie tej określane są warunki rozstrzygania sporu. Strony wskazują w niej między innymi arbitrów, którzy mają rozstrzygać spór. Zapis na sąd polubowny można podpisać po zaistnieniu sporu, a także przed jego pojawieniem się. Praktyka taka bywa stosowana w dużych korporacjach. Jeśli podpisany zapis na sąd polubowny jest obowiązujący (nie stracił z różnych przyczyn ważności), ewentualny pozew, jaki składa jedna ze stron do sądu powszechnego, zostaje odrzucony – w pierwszej kolejności spór rozstrzyga sąd polubowny.

Sąd polubowny co do reguły jest sądem jednej instancji, chyba że w zapisie na sąd polubowny strony postanowiły inaczej. Zasadność wyroku lub ugody sądu polubownego musi potwierdzić sąd powszechny, a w przypadku, gdy jedna ze stron nie zgadza się z wyrokiem sądu arbitrażowego, również może zgłosić takie zastrzeżenie w sądzie państwowym.

Sąd powszechny może odmówić uznania lub stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego, tylko jeśli nie jest on zgodny z obowiązującym prawem lub jeśli przedmiot sporu nie powinien być w ogóle rozpatrywany przez sąd polubowny, a także gdy wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta pozbawia konsumenta ochrony przyznanej mu bezwzględnie wiążącymi przepisami prawa właściwego dla umowy, której stroną jest konsument, a gdy prawem właściwym dla tej umowy jest prawo wybrane przez strony – ochrony przyznanej konsumentowi bezwzględnie wiążącymi przepisami prawa, które byłoby właściwe w braku wyboru prawa.

Korzyści rozstrzygania sporów w sądzie polubownym

Rozstrzyganie sporów w sądzie polubownym jest korzystne dla obu stron. Przede wszystkim procesowanie zajmuje mniej czasu i jest mniej kosztowne. Ponadto istnieje możliwość powołania biegłych innych niż biegły sądowy, a nawet sami arbitrzy mogą być specjalistami w danej dziedzinie. Również miejsce i forma (stacjonarna, hybrydowa lub online) dostosowywana jest do możliwości obu stron.

Podobnie, jak w sądach powszechnych, strony w sądzie polubownym mogą być reprezentowane przez pełnomocnika – radcę prawnego bądź adwokata. Najczęściej są to prawnicy, którzy na co dzień reprezentują przedsiębiorcę i którzy dobrze znają specyfikę branży, w jakiej rozwijana jest działalność gospodarcza.

Fot. Shutterstock

comments icon0 komentarzy
0 komentarze
28 wyświetleń
bookmark icon

Napisz komentarz…

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *